“Mbuna” (telaffuzu: Mmm-boo-nah), Afrika’daki Malavi Gölü’nden gelen ve Cichlidae familyasındaki haplochromin kabilesine ait büyük bir ciklet grubunun genel adıdır. Bu isim, yerel Tonga dilinde “kayalıkta yaşayan balık” anlamına gelir ve bu balıkların doğal yaşam alanlarını çok iyi tanımlar.
Mbuna Balıklarının Özellikleri ve Yaşam Alanları:
- Yaşam Alanı: Mbunalar, adından da anlaşılacağı gibi, Malavi Gölü’nün kayalık kıyılarında ve taş yığınları arasında yaşarlar. Bu kayalık yapılar onlara hem saklanma alanları hem de alglerle beslenme bölgeleri sağlar.
- Beslenme: Büyük çoğunluğu otçuldur (herbivor) ve kayaların üzerindeki algleri (aufwuchs) kazıyarak beslenirler. Bu algler arasında küçük omurgasızlar ve böcek larvaları da bulunabilir, bu yüzden bazı türler için beslenme omnivor olarak da kabul edilebilir. Ancak akvaryum ortamında protein ağırlıklı beslenme, sindirim sistemleri için uygun değildir ve “Malawi Bloat” gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle bitkisel ağırlıklı yemler tercih edilmelidir.
- Davranış: Mbunalar genellikle bölgesel ve agresif balıklardır. Özellikle erkekler kendi bölgelerini şiddetle savunurlar ve diğer erkeklere karşı çok saldırgan olabilirler. Bu yüzden akvaryumda yeterli saklanma alanı ve bölge ayrımı sağlamak önemlidir. Karma akvaryumlarda uyumlu türlerin seçimi ve doğru popülasyon dengesi büyük önem taşır.
- Üreme: Tüm Mbuna türleri anaç (ağızda kuluçka yapan) balıklardır. Dişi, yumurtaları döllendikten sonra ağzında tutar ve yavrular çıkana kadar onları korur.
- Boyut ve Renk: Boyutları türden türe değişmekle birlikte genellikle orta büyüklükte (8-20 cm) olurlar. Çok çeşitli ve canlı renklere sahiptirler (mavi, sarı, turuncu, siyah bantlı vb.), bu da onları akvaryum hobisinde oldukça popüler kılar.
Mbuna Grubu İçindeki Bazı Önemli Cinsler ve Türler:
Mbuna grubu içinde yüzlerce farklı tür bulunmaktadır. Akvaryum hobisinde en yaygın ve bilinen bazı cinsler şunlardır:
- Labidochromis:
- Labidochromis caeruleus (Sarı Prenses): En popüler Mbuna türlerinden biridir. Parlak sarı rengi ve nispeten barışçıl doğasıyla bilinir.
- Maylandia (veya Metriaclima):
- Maylandia zebra (Zebra Ciklet): Mavi çizgili formuyla tanınır, oldukça agresif olabilir.
- Maylandia callainos (Cobalt Blue Ciklet): Yoğun mavi rengiyle dikkat çeker.
- Maylandia estherae (Red Zebra / Turuncu Zebra): Kırmızı, turuncu ve mermer desenli varyasyonları bulunur.
- Melanochromis:
- Melanochromis auratus (Auratus Ciklet): Cinsiyetler arası renk farkının belirgin olduğu, oldukça agresif bir türdür.
- Melanochromis cyaneorhabdos (Maingano / Demasoni): Siyah ve mavi bantlı, küçük ve çok aktif bir türdür. Demasoni (Pseudotropheus demasoni) de benzer görünümlü küçük bir Mbuna türüdür.
- Pseudotropheus:
- Pseudotropheus demasoni (Demasoni Ciklet): Küçük boyutlu olmasına rağmen oldukça agresif olabilir.
- Pseudotropheus saulosi (Saulosi Ciklet): Erkekler mavi-siyah, dişiler ise sarı renklidir.
- Labeotropheus:
- Labeotropheus trewavasae (Trewavas’ Ciklet): Ağız yapısı kayaları kazımaya adapte olmuştur.
- Cynotilapia:
- Cynotilapia afra (Afra Ciklet): Farklı yerleşim bölgelerine göre çok çeşitli renk varyasyonları bulunur.
- Chindongo:
- Chindongo socolofi (Mavi Prenses): Parlak mavi rengiyle tanınır.
- Petrotilapia: Genellikle “büyük dudaklı” Mbunalar olarak bilinirler.
Mbunalar, renkleri, aktif yaşam tarzları ve ilginç davranışlarıyla akvaryum hobisinde büyük ilgi gören balıklardır. Ancak agresif doğaları ve özel su-beslenme ihtiyaçları nedeniyle, akvaryum hobisine yeni başlayanlar için araştırma ve dikkat gerektiren bir grup olarak öne çıkarlar.
