Sarı sendika ya da sarı sendikacılık, işçilerin çıkarlarını savunmak yerine işverenin veya hükümetin çıkarlarına hizmet eden sendikaları ve bu şekilde faaliyet gösteren sendikacılık anlayışını tanımlar. Bu tür sendikalar genellikle şu özellikleri taşır:
🔸 Sarı Sendikanın Özellikleri:
- Bağımsız değildir: İşverenin, hükümetin ya da siyasi iktidarın etkisi altındadır.
- İşçiyi değil, patronu korur: İşçinin hakkını savunmaktan çok, işverenle uyumlu hareket eder.
- Grev ve direnişe karşıdır: İşçilerin meşru mücadele yollarını bastırır ya da caydırır.
- Yapmacık temsilcilik yapar: Görünüşte işçiyi temsil eder ama aslında gerçek mücadele vermez.
- Sendikal bürokrasiye dayanır: Üyeleriyle bağ kurmayan, tepeden yönetilen yapılardır.
🔸 Sarı Sendika Teriminin Kökeni:
Bu terim ilk olarak Fransa’da 1899 yılında ortaya çıkmıştır. İşveren yanlısı bir sendikanın merkezi saldırıya uğrayınca, kırılan camları sarı renkli kâğıtlarla kapatması sonucu bu sendikaya halk arasında “sarı sendika” denmiştir. Zamanla bu ifade, sahte işçi temsilciliği yapan sendikalar için evrensel bir kavram hâline gelmiştir.
🔸 Neden Tehlikelidir?
Sarı sendikacılık, işçi sınıfının dayanışma gücünü zayıflatır. İşçilerin örgütlenme ve hak arama bilincini törpüler, gerçek mücadeleleri engeller. Bu da hem mevcut hakların geri gitmesine hem de yeni hakların kazanılamamasına yol açar.
Elbette. İşte Türkiye’den ve dünyadan sarı sendikacılığa örnek olabilecek bazı somut olaylar:
🇹🇷 Türkiye’den Örnekler
1. 12 Eylül 1980 Darbesi Sonrası Sendikal Yapı
- Askerî darbeden sonra DİSK gibi mücadeleci sendikalar kapatıldı, yöneticileri tutuklandı.
- Aynı dönemde bazı “uyumlu” sendikalara alan açıldı ve iktidar yanlısı sendikalar güç kazandı.
- Bu sendikalar grev ve protestolara karşı sessiz kalırken, hükümetle işbirliği içinde hareket etti.
- Bu süreçte “sarı sendikacılık” açıkça yaygınlaştı ve emek hareketi bastırıldı.
2. Taşeron İşçilerin Kadroya Geçiş Süreci (2017-2018)
- Taşeron işçiler kadroya geçirilirken bazı sendikalar bu süreci “başarı” olarak sundu.
- Ancak birçok işçi aynı haklara sahip olamadan “kamuda sürekli işçi” değil, özel statüde istihdam edildi.
- Bazı sendikaların bu eşitsizliğe karşı güçlü bir mücadele vermemesi, onları “sarı sendikacılık” ile itham eden tepkilere yol açtı.
3. Bazı Büyük Sendikaların Grev Karşıtı Tutumları
- Özellikle kamu sektöründeki bazı büyük sendikalar, grev hakkını fiilen kullanmazken işverenle masa başı uzlaşmaya öncelik veriyor.
- İşçilerin sahadaki tepkilerine rağmen uzlaşmacı tutum sergileyen bu sendikalar, sarı sendikacılık eleştirileri alıyor.
🌍 Dünyadan Örnekler
1. ABD’de Ford ve General Motors İşçi Sendikaları (20. yüzyıl ortası)
- 1950’lerde bazı otomotiv işçi sendikaları, şirketlerle uzun vadeli “barış” anlaşmaları yaptı.
- Grev yapılmaması karşılığında bazı küçük kazanımlar sağlandı ama bu anlaşmalar işçilerin daha fazla hakkını aramasını engelledi.
- Bu durum “sarı sendika örneği” olarak gösterildi; sendikaların patronla fazla içli dışlı olması eleştirildi.
2. Güney Kore’de Devlet Destekli Sendikalar
- Güney Kore’de geçmişte bazı büyük sendikalar hükümet kontrolünde çalıştı.
- İşçilere yapılan baskılar karşısında bu sendikalar sessiz kaldı, örgütlü mücadeleye zarar verdi.
🔍 Sonuç
Sarı sendikacılık, işçinin değil sistemin devamlılığını gözetir. Bu nedenle, bir sendikanın sadece varlığı değil, nasıl mücadele ettiği önemlidir. Gerçek bir sendika, gerektiğinde risk alır, üyesinin hakkını savunur ve iktidar ya da işverenden bağımsız durabilir.
